ویدیو

نشانه شناسیِ آشپرخانه اثرمارتا رُزلِر

نویسنده: علیرضا پرخو

مارتا رُزلِر این اثر را در 1975 با بکارگیریِ وسایل آشپرخانه ساخت که در آن این وسایل بقصدِ بیانِ نقدی زنانه از نقشِ سنتی این ابزار به ترتیب حروف الفبا به صف شده اند.
وجه متمایز کنندۀ افعالِ رُزلِر در این ویدئویِ شش دقیقه ای، درماندگی و خشمی است که او نسبت به نقشِ زنان در یک جامعۀ مردسالار از خود بروز می دهد. برای این منظور رُزلِر بر فلسفۀ نشانه شناسی تکیه می کند که دلالت بر این امر دارد که واژگان تنها نشانه هایی برای تعاملات اجتماعی هستند که انسان ها برای توصیفِ جهانی که در آن زندگی می کنند از آن ها بهره می گیرند. رُزلِر این پرفورمنس را در قالب برنامه هایِ تلویزیونی دهۀ 1960 ضبط کرد.

در نشانه شناسیِ آشپزخانه چه چیزی نشان داده می شود؟
ویدئو تصویری از رُزلِر در محیط آشپزخانه را نشان می دهد که در آن او تمام انواع وسایل آشپزخانه را گرد خود جمع کرده و نام هر یک – همزن، چنگال، رنده و غیره – را اعلام می کند. رُزلِر این ابزار را نه به چشم «کمکی» به یک مادر خانه دار بلکه به منزلۀ چالشی برای او می بیند. رُزلِر در ابتدا وسایل آشپرخانه را، در قالب یک برنامۀ بظاهر سادۀ تلویزیونی، بترتیب حروف الفبا از پیشبند (apron) تا بیفتک کوب (tenderizer) معرفی می کند. سپس این کار به نمایشی منجر می شود که لبۀ تیزِ انقادیِ آن نه تنها از طریقِ فهم دقیق فراکافتی و قاطعِ سوژه توسط هنرمند، که نیز بواسطۀ ساختارِ صوریِ عمل او بدست می آید.

تحلیل نشانه شناسیِ آشپزخانه
در این ویدئو رُزلِر مخالفتِ آشکاری با جامعۀ مردسالارِ حاکم از خود نشان می دهد که در آن او بواسطۀ رفتارِ پرخاشگرانه قادر به ادامۀ بقاست. رُزلِر می خواهد خط تمایزی میان خود و تصویر یک زن خانه دار بکشد. برای مثال، هنگامی که او چاقویی را در دست نگه می دارد، با شکافتن هوا توسط آن مانند یک قاتل بی رحم می خواهد با عمل مفروضی که معمولِ کاربرد یک چاقو است به ضدیت بپردازد.
برای نام نهادنِ بر این استثمار و در نتیجه گنجاندنِ مفاهیم زنانگی، رُزلِرشکلی را برمی گزیند که بنظر بازنمایی زبانیِ یک زن می رسد. در ویدئوی سیاه و سفیدِ نشانه شناسی آشپزخانه، مارتا رُزلِر را می بینیم که وسایل آشپزخانه و کاربرد آن ها را با حرکاتی ناگهانی و پرخاشگرانه نشان می دهد.
هنرمند، پرخاشگریِ زنِ در آشپزخانه را، خواه بصورت درونی یا بیرونی، در قالب یک نمایشِ به شدت آشوبگرانه و البته مضحک با ما در میان می گذارد. او هوا را با چنگالی می شکافد و محتوای فرضی ملاقه را به اتاقی که در کنارش قرار دارد می ریزد. رُزلِر در این ویدئو پرده از موقعیت هدف گذاری شدۀ زنان بر می کشد و در نهایت در چارچوبِ ترتیب الفبایی اش خود مبدل به یک سلاح می شود.
با این وجود، حروف به خودی خود تجسم سایر ابزار آشپزخانه نیستند، اما وی، دبلیو، ایکس، وای و زد/زی با کالبدهاشان نگاشته می شوند که به نوبۀ خود به این معناست که کالبدهاشان از طریق آن ها نگاشته می شوند. مارتا رُزلِر بطور صریح در انقیاد خود از التزامِ حروف نشان می دهد که تنها مطیعِ موقعیت کاراکترهایش، نقش اجتماعیِ نهادینه شده ای که می تواند و لازم است تا تغییر داده شود، نیست. این امر همچنین لزومِ شناخت و بررسی ساختارهایِ قدرت، استیلا، فرمانبرداری، و دلالت های ایدئولوژیک شان را، نه تنها در بستر میدان های فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی که در چارچوب نشانه ها و زبان که تعیین کنندۀ ترتیب نمادهاست، نشان می دهد.
ماهیت تکرار شوندۀ معرفیِ هر یک از اقلام توسط رُزلِر نمایشگرِ زحمتِ کار خانه داری ست. بسیاری از مردان در 1975 از نشانه شناسی آشپزخانه آزرده بودند. اکنون این تعریف وجود دارد. امروزه نشانه شناسی آشپزخانه چه معنایی دارد که عمدۀ سرآشپزانِ برجسته همگی شخصیت های مرد هستند و چگونه است که آشپزی مبدل به یک سرگرمی، و حتی هنری، شده که میدان های خانگی را تعالی بخشیده است؟

مختصری دربارۀ رُزلِر
رُزلِر در فیلم، نورپردازی، و فوتومونتاژ تخصص دارد. او از اواخر دهۀ 1960 فعالیت خود را آغاز کرده است و در آثارش بیشتر به موضوعات زندگی روزمره، بیگانه هراسی، و عدالت اجتماعی توجه دارد.
بررسی های خلاقانه و هوشمندانۀ رُزلِر و برهم بستگیِ میان روش های بصری و نقد سیاسی اش بسیار فراتر از برنامه های سوسیالیستی می رود. تحلیل های جالب توجۀ او از شرایطِ اجتماعی و اقتصادی و نتایج و پیامدهایِ جنسیت نگر و مختصِ طبقاتِ شان همواره دربردارندۀ موضوعِ امر ناخودآگاه است که در این نشانه ظهور می کند.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا