سیزده پرحاشیه
هنرمندان، هنردوستان و مجموعه داران در تابستان انتظار برگزاری سیزدهمین حراجی تهران را می کشیدند تا آن که ویروس کرونا ناغافل سر رسید و باعث شد این رویداد هنری هم مثل مناسبات دیگر به حالت تعلیق در بیاید.
این حراجی ابتدا بنا بود 27 تیر ماه برگزار شود اما به خاطر شرایط نامساعد ابتدا به شهریور ماه و بعد از آن هم به پاییز موکول شد و درنهایت با وجود تمام گمانه زنی هایی که در مورد برگزار نشدن آن وجود داشت، سرانجام سیزدهمین حراجی تهران جمعه، بیست و ششم دی ماه، با اسپانسری سرویس سامسونگ، در هتل پارسیان آزادی، چکش خورد. رخدادی که چندان هم کم حاشیه و بی سر و صدا نبود.
این مجموعه حراجی مستقل در سال نود و یک شکل گرفت و با وجود آن که هنوز یک دهه هم از عمر آن نمی گذرد، سهم شایان توجهی در گردش مالی مارکت هنری دارد، به طوری که سال نود و هشت چیزی در حدود هفتاد و چهار میلیارد از دو حراجی هنر معاصر و هنر کلاسیک‌ومدرن ایران به دست آمد.
مرسوم است که حراجی تهران سالیانه دو بار برگزار شود با این وجود ویروس کرونا این رویداد را هم وادار به اعمال تغییراتی در سیاست هایش کرد، در نتیجه برای نخستین بار حراج هنرهای کلاسیک و مدرن، به صورت ادغامی و در یک زمان، با ارائه ی صد و ده اثر از نود و شش هنرمند و با اجرای حسین پاکدل، برگزار شد.
علی رغم این که اپیدمی کرونا تاثیری منفی بر فروش بیشتر گالری ها داشت. اما حراجی تهران نه تنها از گزند ویروس در امان ماند، که این بار فروشی بی سابقه داشت، به طوری که از 110 اثر، 109 تای آن ها چکش خورد و به فروش رفت و درنهایت فروش کل این دوره هشتاد و هفت میلیارد و نهصد و چهل و دو میلیون بود که نسبت به دوره های گذشته‌ی خود جهش قابل توجهی داشته. در این میان 19 اثر از 500 میلیون تا 1 میلیارد، 57 اثر از 100 تا 500 میلیون و 11 اثر هم زیر صد میلیون تومان چکش خورد.
مراسم چکش زنی این دوره کمی متفاوت با سال های گذشته و به صورت آنلاین و تلفنی، بدون حضور اهالی رسانه و هنرمندان و با حضور تعداد محدودی از خریداران برگزار شد.
اتفاق دیگری که این حراجی را حاشیه ساز کرد، رکورد شکنی آن بود، تا پیش از این رکورد گران ترین اثر به فروش رفته در ادوار گذشته‌ی حراجی، در دست نقاشی بدون عنوان از سهراب سپهری بود. تابلویی که در نهمین دوره از حراجی به قیمت پنج میلیارد و صد میلیون چکش خورد. اما رکورد جدید قیمتی بیش تر از دو برابر این را دارد و نکته‌ی دیگری که باعث بحث برانگیزی این فروش شد، هنرمند اثر است: در سیزدهمین حراجی تهران، تابلوی «خاطرات امید» اثر آیدین آغداشلو، که برآورد قیمتش در حدود یک میلیارد و دویست بود، با بیش از ده برابر قیمت پیش بینی شده، یعنی دوازده میلیارد و پانصد میلیون تومان به فروش رفت.
پیش تر علیرضا سمیع آذر از عوامل این حراجی، در مصاحبه ای گفته بود در صورتی که متوجه شوند جهش قیمت اثری، به صورت غیرطبیعی رخ داده است، از پذیرش هنرمند در دوره های بعدی حراجی ها امتناع خواهند کرد با این وجود تا کنون سخنی از غیر طبیعی بودن این رشد ده برابری به میان آورده نشده است.
این تابلو ی دو لته ای، در ابعاد هر لت 57 در 76 سانتی متر و با تکنیک گواش و مدادرنگی کشیده شده است. این تابلو از لحاظی شباهت هایی با تابلوی « دوک و دوشس اوربینو » اثر دلا فرانچسکو دارد.
انتقادات جدی‌ای بر این فروش وارد است به خصوص که طی سال های گذشته اتهاماتی از سوی برخی از شاگردان و نزدیکان آیدین آغداشلو به او وارد شد و سال گذشته نیز روزنامه ی نیویورک تایمز در یک گزارش و طی مصاحبه ای با سیزده زن که گفته بودند قربانی خشونت جنسی این هنرمند بودند، به این موضوع پرداخت. هرچند که بعد از گذشت چند سال صحت این موضوع کماکان در هاله ای از ابهام است و تا کنون از سوی هیچ نهاد رسمی‌ای رد یا تایید نشده است. با این وجود چنین اتفاقی واکنش بسیاری از اهالی هنر، رسانه و همچنین افکار عمومی را بر انگیخت.
در حراج گذشته نیز تابلوی «زمستان زمستان» آیدین آغداشلو به قیمت هشتصد و پنجاه میلیون به فروش رفت.
فارغ از این رکورد پر بحث و حاشیه، مطابق سال های گذشته، انتقاداتی بر قیمت های گزاف برخی آثار، یا در خصوص وجود رابطه هایی میان گالری ها و آثار شرکت داده شده و اتهاماتی از این دست به حراجی وارد است، به خصوص که می توان گفت پخش سریال آقازاده، که تا حدی به چنین موضوعی می پردازد، به این شائبه نزد افکار عمومی دامن زده است. هرچند که صاحبان این حراجی چنین اتهاماتی را رد کردند.
با همه ی این حرف ها، بعید است انتقادات و حاشیه های این سری از حراجی خدشه ای به ساز و کار اقتصادی آن در دوره های آینده وارد کند. کما این که سال های گذشته نکرد.
