تاثیر خلاقیت فردی بر توسعه منابع انسانی

یکی از راه­های موفق موجود برای سازمانها در راستای نوآوری و خلاقیت بیشتر، سرمایه‌گذاری آنها در جهت ارتقای توانایی کارکنانشان در راستای خلاق تر شدن می باشد .سازمانی که صرفاً با تکیه بر طرحها و نقشه های رفتارهای معین و ثابت کار می کند، یک نظام اجتماعی بسیار آسیب‌پذیر است. امروزه، کار بیشتر مبتنی بر دانش و کمتر سخت گیرانه شده است. در این زمینه، کارکنان می توانند از طریق توانایی در خلق ایده‌های جدید و استفاده از این ایده ها به عنوان بلوک‌های ساختمانی برای ایجاد محصولات، خدمات و فرآیندهای کاری جدیدتر و بهتر، به ارتقای عملکرد شرکت کمک نمایند. بسیاری از متخصصین و افراد آکادمیک این دیدگاه را تأیید می کنند که ابتکارات و نوآوری‌های فردی در رسیدن به موفقیت‌های سازمانی و توسعه منابع انسانی بسیار مؤثر است.

تاثیر خلاقیت گروهی بر توسعه منابع انسانی

مشارکت همه جانبه و به ویژه فکری کارکنان سازمان جهت تحقق اهداف آن سازمان ضرورتی اساسی است، چنانچه افراد خلاق و صاحب اندیشه تعالی سازمان با تفکر و خلاقیت مشارکتی سازمان را یاری دهند انواع مسائل سازمانی راحت­تر و سریع تر حل خواهد شد. تفکر و خلاقیت مشارکتی، موجب هم افزائی تفکر وخلاقیت تک­تک افراد سازمان می شود. لازمه توسعه این تفکر فرهنگ سازی، اصلاح فرهنگ سازمانی و مدیریت فرهنگ خلاقیت و نوآوری در سازمان می باشد. موانعی همچون فقدان انگیزه و عدم اعتماد به کار گروهی، عدم توجه به نظرات کارکنان، نقد ناپذیری، محافظه­کاری و مدیریت مستبدانه، از مهمترین موانع تفکر و خلاقیت مشارکتی محسوب می گردد مهندسی مجدد فرهنگ سازمانی، آموزش و فرهنگ سازی، مهندسی مجدد نظام های مدیریتی از جمله نظام پیشنهادات، تقویت کار گروهی و تقدیر از کارکنان خلاق، از جمله مهمترین راهکارهای توسعه فرهنگ خلاقیت مشارکتی در سازمان می باشد (ماهوتی،۱۳۸۷) .

ایده پردازی گروهی: بهترین راه حل برای داشتن ایده­ی خوب آن است که ایده های زیادی داشته باشیم. پس ایده پردازی گروهی یعنی جمع آوری تعداد زیادی ایده از افراد گروه ، در مدت زمانی کوتاه. این روش بر اساس عادات تفکر خلاق انفرادی پایه ریزی شده که شبکه ای از تفکر را ایجاد می­کند و مزیت دیگر آن عدم تصمیم گیری سریع در مورد صحت ایده­ها است و بیشتر تأکید بر کمیت ایده ها دارد در این روش افراد علاوه بر پرورش ایده خودشان، دیگران را نیز در بهبود ایده شان یاری می­دهند و یا ایده ها را برای رسیدن به ایده ای بهتر ترکیب می کنند (آزبورن، ۱۹۳۹).

موانع تفکر وخلاقیت گروهی در توسعه منابع انسانی

1. فقدان انگیزه و عدم اعتماد: این موضوع عامل بسیار مهمی در عدم توسعه فرهنگ مشارکت است. چنانچه انگیزه ای برای شرکت افراد در یک کار گروهی برای ارائه ایده های مختلف وجود نداشته باشد و بدنبال آن عدم اعتماد تشدیدکننده استمرار این وضعیت می گردد.
2. عدم پذیرش انتقاد و عدم تحمل تضاد در سیستم: چنانچه مدیران انتقادی را برنتابند هرگونه تلاش جهت وفاق جمعی بی حاصل است، زیرا انتقاد سازنده از جمله مبانی تفکر خلاق است لذا عدم پذیرش انتقاد و یا عدم تحمل تضاد و اختلاف سلایق به هیچ وجه یک سیستم را به سمت نوآوری و تفکر خلاق گروهی سوق نخواهد داد.
3. محافظه کاری و مدیریت مستبدانه: چنانچه مدیران ارشد و حتی میانی سازمان طرفدار حفظ وضع موجود باشند و مخالف هرگونه تغییر و تحولی باشند و از سویی اصولا تفکر حاکم برسازمان استبدادی باشد، تفکر خلاق گروهی ره به جایی نمی برد.

موانع خلاقیت در توسعه منابع انسانی

شامل موانع محیطی و فردی است. موانع محیطی، شامل: ۱٫ جو نامساعد ۲٫ محدودیت ها ۳٫ ارزیابی فشار  ۴٫ رقابت ها ۵٫ منابع ناکافی ۶٫ طرح تحقیق ضعیف  ۷٫ کشتن ایده ها (میر میران، ۱۳۸۴، ص ۲۰۸).

موانع فردی، شامل: ۱٫ عدم انگیره ۲٫ عدم مهارت یا عدم تجربه  ۳٫ عدم انعطاف ۴٫ انگیزه خارجی  ۵٫ عدم مهارتهای اجتماعی

در کتاب خلاقیت جوهره­ی کارآفرینی جلیل صمدآقایی، موانع خلاقیت را به چهار دسته کلی تقسیم می کند (صمد آقایی  ۱۳۸۳، ص ۱۰۲):

الف. موانع محیطی خلاقیت: ۱٫ تاثیرات عوامل اقتصادی محیط ۲٫ تاثیرات عوامل بازار و عرضه کنندگان ۳٫ ویژگی و مشخصات صنعت مربوطه ۴٫ سیاست های دولت  ۵٫ عوامل فرهنگی  ۶٫ قوانین و مقررات  ۷٫ نظام آموزشی و پرورش سنتی    ۸٫ وضعیت نظام وظیفه

ب. موانع سازمانی خلاقیت: ۱٫ عدم دسترسی به اطلاعات ۲٫ فقدان ارتباطات افقی و عمودی مناسب ۳٫ اندازه سازمان برای سودآوری  ۴٫ انزوا و گوشه گیری مدیریت ارشد  ۵٫ ساختار نامناسب سازمان ۶٫ افق زمانی کوتاه مدت مدیران ۷٫ فقدان سیستم پیشنهادات موثر و سریع  ۸٫ فقدان لوازم و ابزار لازم  ۹٫ فقدان سیستم تشویق و پاداش هدفمند و منعطف۱۰٫ ناسازگاری، استرس و نارضایتی کارکنان  ۱۱٫ مبارزات و سیاست بازی های سازمانی ۱۲٫ دلگرمی زیاد از حد مدیر  ۱۳٫ فشار به اخذ نتیجه سریع

ج) موانع فرهنگی خلاقیت: ۱٫ مذهب ۲٫ خیال پردازی به معنی وقت تلف کردن، تنبلی و حتی دیوانگی است  ۳٫ بازی و بازی گوشی  فقط مخصوص کودکان است ۴٫ ترجیح دادن سنت ها به تغییر و تحولات ۵٫ هر مشکلی با پول و تفکر علمی حل می شود.

د) موانع  فردی  خلاقیت: ۱٫ موانع احساسی – هیجانی خلاقیت مانند ترس از شکست، عدم تحمل مسائل مهم، تمایل به قضاوت در  مورد ایده ها، نداشتن هیجان، شور و رقایت پذیری ضعف خیال پردازی ۲٫ موانع ادراکی خلاقیت مانند سختی جدا کردن مسئله از سایر امور، سختی تعریف دقیق و صحیح مشکل، تمایل به محدود کردن قلمرو مشکل، ندیدن مشکل از زوایای مختلف استفاده نکردن از هم حواس ۵ گانه در اینجا ۱۰ عامل مهم شکست خلاقیت و نوآوری در سازمان ذکر می­شود:

۱٫ نبود فرهنگی که از خلاقیت و نوآوری حمایت کند؛

۲٫ احساس مالکیت نکردن و از آن خود ندانستن سازمان توسط مدیران؛

۳٫ فقدان یک فرایند گسترده و فراگیر جهت خلاقیت و نوآوری؛

۴٫ تخصیص ندادن منابع کافی برای این فرآیند؛

۵٫ عدم ارتباط بین پروژه ها و طرحها با استراتژی سازمان؛

۶٫ صرف نکردن زمان و انرژی کافی برای رفع ابهامات سازمانی؛

۷٫ ایجاد نکردن تنوع در فرایندها (عقاید مختلف و متضاد)؛

۸٫ توسعه نـدادن ابـزارها و سنجشهـای انـــدازه گیری پیشـرفته؛

۹٫ عدم وجود مربیان و مدیران توانا در تیم های نوآوری؛

۱۰٫ فقدان یک سیستم ایده پرداز مدیریتی؛