تنها در شش ماه نخست سال 2021 ان اف تی یا همان توکن های غیرقابل تعویض دو و نیم میلیارد دلار فروش داشتند. رقمی قابل توجه برای تکنولوژی ای نوپا.
این روزها بحث ان اف تی، حسابی داغ است. تکنولوژی ای جدید و پر زرق و برق، با قابلیت‌هایی بالا که هم هنرمندان نسل جدید را کنجکاو می‌کند و هم نوید آرمان شهری را می‌دهد که هنرمندانش آثار خود را هزاران دلار می‌فروشند.
با این حال ان اف تی ها بیشتر از آن که یک چیز جادویی باشند که زندگی‌ها را یک شبه از این رو به آن رو کند، چالشی نو برای هنرمندان است، درک و پذیرش ماهیت ان اف تی و یادگیری کار با این فضا یک طرف، پذیرش ریسک ورود به آن خود بحث مفصلی است که جلوتر به آن خواهیم پرداخت.
نمی‌توان منکر شد که ایده‌ی ان اف تی نه تنها درخشان است بلکه روز به روز بیشتر مورد استقبال کمپانی‌های بزرگ دنیا قرار می‌گیرد. تا کنون خبرگزاری CNN ان اف تی گزارش‌های تاریخی خود را به فروش گذاشته است، شرکت پورشه، سازمان فضایی آمریکا، کمپانی فاکس، NBA، اینستاگرام، بخشی از شرکت‌هایی هستند که روی خوش به ان اف تی نشان دادند. اما اوضاع برای یک هنرمند جوان ایرانی چگونه است؟
من تلاش کرده‌ام در این نوشته مجموعه ای از مزایا و معایب این تکنولوژی جدید را گردآوری کنم، ان اف تی موافقان و مخالفان سرسخت خودش دارد با این حال خود هنرمند بسته به روحیه و شرایط کاری‌اش باید تصمیم بگیرد که ارزش سرمایه گذاری مادی و معنوی دارد یا خیر.
مهم ترین چیزی که باید در مورد فروش ان اف تی آثارتان بدانید این است که میان شما و خریدار هیچ واسطه‌ای وجود ندارد. اساسا یکی از اهداف کریپتوآرت همین مرکزیت زدایی و حذف واسطه است. اگر در هنر سنتی (چیزی که فعالان عرصه ان اف تی نامگذاری‌اش کردند) گالری مسئولیت عرضه‌ی آثار شما را داشت، این جا فقط خودتان هستید و مشتری و این معنی زیادی دارد. اول از همه این که جایی برای اثر شما تبلیغ نمی‌کند. کسی هم برای شما خریدار پیدا نخواهد کرد. پلتفرم‌هایی که ان اف تی عرضه می‌کنند، تنها کار شما را نمایش می‌دهند. اما برای بیشتر دیده شدنش خودتان باید تلاش کنید. این بر عهده‌ی شماست که برای اثرتان خریدار پیدا کنید. باید بتوانید کار خود را در شبکه‌های اجتماعی به نمایش بگذارید تا کالکتورها و خریداران بیشتری آن را ببینند. پس قانون اول: اگر در بازاریابی چندان موفق نیستید یا طرفدارهای زیادی ندارید که هنر شما دنبال کنند و نشر دهند، بهتر است محتاطانه‌تر به این عرصه ورود کنید. حذف واسطه‌ای مثل گالری اگرچه کار فروش را دشوار می‌کند اما در عوض مزایایی غیرقابل انکار دارد. نخست، پول قابل توجهی که گالری یا دلال هنر از فروش اثر به دست می‌آورد حذف می‌شود. البته خود بسترهای عرضه ان اف تی درصد کمی از قیمت اثر را بعد از فروش آن بر می‌دارند. اما این مقدار قابل مقایسه مبلغی که سایر واسطه ها دریافت می‌کنند نیست و در ضمن شما از مبلغی که هنرتان به فروش رفته است اطمینان خواهید داشت. در ضمن تا همیشه می‌توانید اثر خود را ردیابی کنید و ببینید سرنوشتش چه خواهد شد، خریدارتان آن را به چه کسی و به چه قیمتی فروخته است و مشتری‌ای که مالک قبلی، کار را به او فروخته، تصمیم دارد با آن اثر هنری چه کند و چه قیمتی برایش درنظر بگیرد. این دسترسی و شفافیت نه فقط برای هنرمند اثر، بلکه برای هرکسی وجود دارد. اینگونه تمام گمانه زنی‌هایی که در خصوص انتقال پول های غیرمتعارف در خرید و فروش اثر هنری رد و بدل می شود، فسخ خواهد شد. چرا که ان اف تی هر اثر، آدرسی یکتا برای احراز هویت دارد و هرکسی می تواند به تاریخچه‌ی مالکان اثر دسترسی داشته باشد. قضیه تنها به این جا ختم نمی‌شود. اثر شما برای همگان نمایش داده می‌شود و هرکسی می تواند از روی آن کپی کند و یک اثر جعلی بسازد اما به یمن وجود همین آدرس یگانه خریدار به سادگی می‌تواند اصالت اثر هنری را بسنجد.
هرچند وجود آدرس منحصر به فرد می‌تواند مشکل جعلی بودن اثر را بر طرف کند اما هنوز نمایش هنر دیجیتال برای عموم، یک مشکل بزرگ دیگر دارد: این اثر در دسترس و قابل دانلود است. اگرچه درنهایت حق مالکیت اش متعلق به خریدار آن خواهد بود اما این یعنی هرکسی از هرجای دنیا می‌تواند کار شما را دانلود کند، پرینت بگیرد و یا روی تیشرت، ماگ یا بوم چاپ کند و به فروش برساند و در بسیاری از موارد شما هرگز متوجه آن نخواهید شد.
وقتی اثر خودتان را تبدیل به ان اف تی می‌کنید، دیگر محدود به یک گالری، یک شهر و کشور به خصوص نیستید. حالا می‌توانید دنبال کننده‌هایی از سراسر دنیا داشته باشید و این هم یعنی به اندازه‌ی تمامی آدم‌های فعال در این عرصه سلیقه و خریدار وجود دارد و در قیمت گذاری هم می توانید دست و دلبازی بیشتری به خرج بدهید و البته، این یعنی رقابتی وحشتناک؛ تعداد هنرمندانی که قصد دارند ان اف تی کار خود را بفروشند بسیار بیشتر از هنرمندانی هستند که تا پیش از این با آن‌ها رقابت داشتید. آنقدری زیاد هستند که اگر کارتان بسیار خوب نباشد یا به قدر کافی مشهور نباشید به راحتی ممکن است از چرخه‌ی رقابت کنار زده شوید.
تکنولوژی همیشه هیجان انگیز بوده است. ایده‌ی بستری که تمام هنرمندان بتوانند فارغ از جایگاه حرفه‌ای و ملیتشان با یک دیگر تعامل داشته باشند و آثار هنری خود را برای فروش به نمایش بگذارند، درخشان است اما بهتر است همیشه درمواجه با دنیای مجازی کمی بدبین باشیم، ممکن است شما یک مجموعه دار کریپتو آرت باشید و یک روز مورد حمله‌ی هکرها قرار بگیرید و تمام دارایی دیجیتالتان به سرقت برود. در این جا هیچ کس پاسخ‌گوی مجموعه‌ی دزدیده شده و پول از دست رفته‌ی شما نخواهد بود. واقعا هیچ کس.
همچنین این دنیای پر زرق و برق و خوش رنگ پیامدهای زیان باری برای محیط زیست دارد. بیشتر ان اف تی‌ها بر بلاکچین ارز اتریوم سوار است و این ارز دیجیتال، همانند بیت کوین انرژی زیادی را صرف می‌کند. انرژی‌ای که با سوزاندن کربن و یا راه‌های نظیر آن تولید می‌شود. اگرچه امید است در آینده این عیب کریپتوکارنسی‌ها بر طرف شود اما برای فعلا باید بدانیم ان اف تی که می‌فروشیم می تواند آسیب‌های جدی به محیط زیست بزند.
اما شاید مهم ترین ویژگی ان اف تی‌ها که هر هنرمندی مشتاق است بیشتر درموردش بداند، جنبه‌ی اقتصادی آن است. آیا ورود به این عرصه، صرفه‌ی اقتصادی دارد؟ پاسخ این سوال برای هنرمند ایرانی اهمیت بیشتری دارد چرا که در دنیای رمز ارزها همه چیز به دلار حساب می‌شود. اولین چیزی که باید بدانید این است که ورود به این عرصه به هیچ عنوان ارزان نیست. در واقع یکی از معایب اصلی این تکنولوژی همین است. تنها برای این که اجازه داشته باشید اثرتان را به نمایش بگذارید باید مبلغی پرداخت کنید، چیزی در حدود پنجاه الی صد دلار که این پول تنها با ارزدیجیتال (معمولا اتریوم) قابل پرداخت است. شما باید این ارز دیجیتال را ابتدا از یک صرافی مرتبط خریداری کنید و سپس از طریق کیف پول مجازی به حساب بستری که در آن اثر خود را آپلود می کنید، واریز کنید. طراحان و صاحبان این تکنولوژی قول این را داده‌اند که در آینده این امکان برای هنرمندان ارزان‌تر خواهد شد و البته راهکارهایی هم برای کاهش این هزینه هم وجود دارد. اما درنهایت شما باید مبلغ ورودی نسبتا زیادی پرداخت کنید.
حالا که کشف این موضوع تا حدی توی ذوقتان زده است بگذارید به حسن اقتصادی این تکنولوژی هم اشاره‌ای بکنیم. در هنر سنتی شما فقط یکبار می توانید اثرتان را بفروشید و بعد از این که خریدار شما مبلغ را کامل پرداخت کرد دیگر هرگز پولی اضافه بر آن برای هنرتان دریافت نخواهید کرد حتی اگر خریدار اولیه اثر را به قیمت دو برابر به شخص دیگر بفروشد. اما در ان اف تی ها اوضاع شکل دیگری است. شما می‌توانید از همان ابتدا تعیین کنید که هربار مالک اثر، کار را به خریداری جدید بفروشد، درصدی از قیمت نهایی به حساب شما واریز شود. اینگونه تا هروقتی که هنرتان بین مجموعه داران و خریداران دست به دست بشود شما هم سودی می‌برید.
روی هم رفته بسیار بعید به نظر می‌آید که این تکنولوژی به این زودی‌ها از بین برود خصوصا حالا که حمایت کمپانی‌های بزرگ را با خود دارد هرچند هنوز زود است که تخمین بزنیم این امکانات دیجیتال تا چه حد می‌تواند در خدمت اقتصاد هنر باشد. تا به این جا، بخش سرگرمی، مثل بازی‌های کامپیوتری، بیشتر از هنر توانسته است خودی نشان بدهد. شاید به این خاطر که مجموعه داران و خریداران هنر هنوز گاردی در برابر مال غیر فیزیکی دارند و هنوز نتوانسته‌اند با این موضوع کنار بیایند که صاحب چیزی باشند که عملا وجود فیزیکی ندارد. با این حال زمان مشخص خواهد کرد که این بستر تا چه حد مورد اقبال قرار می‌گیرد. فعلا در این فضا جو بسیار زیادی حاکم است، گویی که مردم هنوز تحت تاثیر زرق و برق این تکنولوژی هستند، اما کسی چه می‌داند، شاید روزی ان اف تی ها بخش اصلی اقتصاد هنر را در دست داشته باشد، شاید حتی ادبیات هم وارد این عرصه شود و یک شاعر روزی بتواند ان اف تی شعر خودش را به فروش برساند. اما برای حالا، باید خود هنرمند تصمیم بگیرد که با وجود همه‌ی ویژگی‌های مثبت و منفی، می‌تواند در این عرصه پا بگذارد یا خیر، اما بگذارید یک توصیه نهایی بکنم، این روزها هر بچه‌ی چهارده ساله‌ی خارجی ای می تواند با چند ساعت جست و جو در اینترنت یک اکانت اوپن سی باز کند و کاری از خود، برای فروش بگذارد. اما بعید است بتواند به موفقیت برسد. درواقع ورود به این دنیا، شیرجه زدن در دریایی عمیق و بی پایان است. قبل تر هم گفته‌ام. مهم است که بدانید ان اف تی ها نمی‌توانند به تنهایی شما را به موفقیت و شهرت برساند. درواقع شما باید تا حدی مقبولیت در دنیای واقعی داشته باشید تا بتوانید در دنیای مجازی محبوبیتی برای خود دست و پا کنید. وگرنه در این دریا غرق خواهید شد و هیچ کس هرگز شما را نخواهد دید.
درباره‌ی ان اف تی ها خیلی می توان صحبت کرد، اما بیشتر از این زیاده گویی است. باید خودتان تجربه کنید و چاله چوله‌ها را یاد بگیرید. این گوی و این میدان…
